تأمین سلامت جسمی و روانی کودک؛ رسالتی بی‌پایان

فراهم‌کردن شرایط برای سلامت کودک یک رسالت بی‌پایان برای حفظ سرمایه‌های ملی است. تأمین سلامت روانی و جسمی کودک یکی از مهم‌ترین مسائل است که علاوه بر وظیفه مهم والدین، یک نهضت جهانی است. بسیاری از والدین همیشه نگران این هستند که کودک در بدو تولد از سلامت جسمی برخوردار نباشد و با یک بیماری یا نقص‌عضو به دنیا بیاید. ترس از مواجه شدن با چنین پیشامدهایی لرزه بر وجود والدین می‌اندازد.

هرچند که با پیشرفت علم و تکنولوژی از به‌دنیاآمدن کودکانی که از نظر جسمانی نقص داشته یا کودکانی با اختلالات ذهنی پیشگیری می‌شود. اما این دلیل بر عدم نگرانی والدین از سلامت جسمی کودک نمی‌شود. روح توسعه بشری سلامت کودک است. برای سنجش موقعیت توسعه هر کشوری از میزان سلامت کودک در بعد جسمی و روانی استفاده می‌شود.

سرمایه‌گذاری در ابعاد بهداشت، سلامت کودک و مادران نه فقط یک امر انسانی و رعایت حقوق بشر است، بلکه یک تصمیم آگاهانه و عاقلانه برای رسیدن جوامع به آینده درخشان است. از نظر سازمان ملل متحد یونیسف تأمین سلامت کودک از زمان تولد یکی از نیازهای اساسی است و کودکان باید از بدو تولد از بهترین مراقبت‌ها برخوردار باشند. نوزادی که به دنیا می‌آید لازم است با سلامت جسمی زندگی خود را شروع کند.

توجه به‌ سلامت و بهداشت کودک در ابعاد جسمی و روانی باید به یک امر خطیر مبدل شود. کودک باید در محیطی پرورش پیدا کند که سلامت جسمی و روان او تأمین شود و از نظر اجتماعی، فکری، عاطفی و بهداشت در امنیت قرار بگیرد. بنابراین حفظ و توسعه سطح سلامت کودک به‌عنوان گروه‌های آسیب‌پذیر یک وظیفه است. این وظیفه قبل از هر چیز به عهده والدین است. شاید برای والدین این سوال پیش بیاید که چگونه می‌توان سلامت کودک خود را فراهم کنند؟

اتخاذ کدام راهکارها نیازهای جسمی و روانی کودک را برآورده می‌کند؟ بهتر است سؤالات والدین را چنین پاسخ دهیم. سلامت کودک جایگاه خاصی بین دست‌اندرکاران حوزه سلامت و بهداشت دارد. آنها دانش و مهارت‌های لازم را به والدین آموزش می‌دهند و از دغدغه‌های آنان برای داشتن فرزندانی سالم کم می‌کنند. در این مقاله شما را با ابعاد جسمی و روان سلامت کودک آشنا کرده و با معرفی اقدامات و ویژگی‌های یک کودک سالم با شما همراه می‌شویم.

چگونگی مراقبت از سلامت روانی کودک

همان قدر که سلامت جسمی کودکان مهم است، سلامت روانی آن‌ها نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. سالانه یک‌پنجم کودکان یک اختلال روانی را تجربه می‌کنند. این آماری است که توسط مرکز کنترل و پیشگیری منتشر شده است. سلامت روان کودک به معنای حرکت رشدی، عاطفی، یادگیری توانایی‌ها و نحوه کنار آمدن با دشواری ها است. تأمین سلامت روان و ممانعت از بعضی مشکلات روانی پیوسته امکان‌پذیر نیست. اما می‌توان با اتخاذ تدابیری در حفظ سلامت روان کودک اقداماتی انجام داد.

• جلب اعتماد کودک توسط والدین:
  اولین کاری که باید انجام دهید جلب اعتماد کودک است. رابطه شما با فرزندتان نقش بسزایی در سلامت روان او دارد. باید یک حس اطمینان بین والدین و فرزندان شکل بگیرد. در واقع شما باید به فرزندتان این اطمینان را بدهید که تمامی نیازهای جسمی و روانی آنها را تأمین خواهید کرد.
• تقویت روابط سالم با اطرافیان:
  یکی از کارهایی که برای سلامت ذهنی کودک می‌توانید انجام دهید، ایجاد ارتباط خوب با کودکتان است. علاوه بر تقویت رابطه خود با کودک باید ارتباط او با سایر اعضای خانواده مثل پدربزرگ، مادربزرگ و خویشان بهبود دهید. این امر در سلامت روان کودک نقش مهمی دارد. کودکانتان می‌توانند با آنها اوقات فراغت خوبی را داشته باشند و برقراری ارتباط دوستانه توأم با عشق و محبت را بیاموزند. اگر خودخواهانه بخواهید کودکتان فقط با شما در تعامل باشد کودکی منزوی و جامعه گریز تربیت می‌کنید. در روانشناسی کودک، نحوه تربیت کودک جایگاه ویژه ای به خود اختصاص داده است. یکی از مواردی که باید به آنها آموزش دهید، برقراری ارتباط کارآمد و مؤثر با دیگران است.
• آموزش نحوه کنترل استرس به کودکان برای ارتقای سلامت کودک:
  درحالی‌که حفاظت فرزند از حوادث و پیشامدهای غیرمنتظره اهمیت بسزایی دارد ولی بهترین کار این است که والدین شرایطی را فراهم کنند تا کودکان با استرس زیادی مواجه نشوند. هرچند که استرس بخشی از زندگی است ولی با آموزش مهارت‌های لازم برای مقابله با شرایط استرس‌زا آن را کاهش دهید.
• ترویج عادت‌های سالم در بین کودکان:
  به فرزندان خود عادت‌های سالم و مفید یاد دهید. رژیم غذایی سالم، خواب کافی، دوستان خوب و انگیزه تحرک علاوه بر حفظ سلامت جسمی، در سلامت روان کودک نیز اثرگذار است.
• عزت‌نفس کودکان خود را تقویت کنید:
  کودکانی که دارای عزت‌نفس بالایی هستند از سلامت روانی بیشتری برخوردارند. از جمله راه‌هایی که می‌توانید عزت‌نفس در کودکان خود را بالا ببرید، استفاده از تشویق و تمجید برای انجام کارهای شایسته، دادن استقلال به کودکان، مشارکت در بازی‌ کودکان برای ارتقای رشد شخصیتی و …

 نحوه شناخت و تشخیص کودک سالم

معمولاً والدین به‌سلامت فیزیکی کودکشان بیشتر ‌از موارد دیگر اهمیت می‌دهند. چنانچه اگر از آنها درباره سلامت جسمی کودک سؤال بپرسید اطلاعات زیادی در اختیارتان قرار می‌دهند. سلامت جسمی کودک به معنای عدم وجود بیماری یا آسیب و توانایی انجام فعالیت‌های روزانه اطلاق می شود. از جمله اموری که نشان‌دهنده سلامت جسمی کودک است خواب کافی، رژیم غذایی مناسب، ورزش و فعالیت بدنی، بهداشت و عدم ناآرامی در زندگی است. در خصوص سلامت فیزیکی کودکان می‌توان با مشاهده این موارد اطمینان حاصل کرد که کودک سالم است.

• کودک اشتهای کافی برای دریافت مواد غذای موردنیاز را داشته باشد.
• داشتن دندان‌ها و لثه‌های سالم علامت سلامت کودک است. زیرا کیفیت و چگونگی دندان خود نشانی از دریافت کافی مواد معدنی ضروری مثل انواع ویتامین ب و فولیک است.
• داشتن پوست سالم و بهبود به‌موقع در زمان جراحت یک علامت دیگر از سلامت کودک است. درصورتی‌که کودک کمبود ویتامین C و E مشکلات پوستی در کودک ایجاد می‌کند.
• عدم مریضی‌های مکرر مثل سرماخوردگی علامت سالم بودن و سیستم ایمنی قوی آنهاست.
• دمای مناسب بدن مخصوصاً سنجش دمای مناسب بدن در نوزادان و کودکان زیر ۲ سال اهمیت زیادی دارد. معمولاً باید دمای بدنشان بین ۳۶ تا ۳۷ درجه باشد. درصورتی‌که شاهد این دمای بدن در کودک باشد او کودکی سالم است.
• رشد موها علامت خوبی از وضعیت سلامت کودک شما هستند. داشتن تغذیه خوب در رشد موی کودک بسیار مهم است. مادامی که رشد موی کودک در وضعیت خوبی باشد؛ پس تغذیه کودک مناسب است.

حرکات طبیعی و عدم شروع دیرهنگام در رسیدن به ویژگی‌های رشدی مانند راه‌رفتن، دویدن و حرف‌زدن از نشانه‌های سلامت جسمانی است. سلامت کودک یکی از مؤلفه‌های بهداشت جهانی است. کودکی که از نظر سلامت جسمی و روانی در شرایط عالی قرار گرفته باشد، نشان‌دهنده رعایت استانداردهای بهداشت جهانی است. تأمین سلامت کودک یک امر خطیر و مهمی است که به عهده تمام ماست. والدین به‌عنوان اولین افراد آشنای کودک در انجام این وظیفه باید بسیار تلاش کنند. والدین با حمایت سازمان‌ها، نهادها و مراکز خدمات سلامت کودک می‌توانند کودکانی سالم از حیث روان و جسم داشته باشند.