روانشناسی و رفتار

روان‌شناسی کودک؛ بررسی و شناخت ذهن و رفتار کودکان

روان‌شناسی کودک چیست و چه اهدافی را به دنبال دارد؟ روان‌شناسی کودک بر شناخت ذهن و رفتار کودکان از زمان تولد تا بلوغ متمرکز است. روان‌شناسی کودک گامی به‌سوی شناخت کودکان در زمینه رشد جسمانی، روانی، احساسی و اجتماعی آن‌هاست.

گاهی والدین از شناخت کودکان خود عاجز هستند و نمی‌توانند به ابعاد مختلف شخصیتی او پی ببرند. گاهی والدین نمی‌توانند از نگاه کودکان به دنیای اطراف نگاه کنند. والدین نمی‌دانند چگونه مهارت‌های جدید را به کودکان بیاموزند. گاهی نمی‌توانند احساسات کودکان خود را شناخته و آن‌ها را راهنمایی کنند.

والدینی که با این‌چنین شرایطی مواجه می‌شوند به روان‌شناسی کودک نیاز دارند. درواقع روان‌شناسی کودک به پدر و مادر کمک می‌کند تا اطلاعات ارزشمندی از احساسات و ویژگی‌های شخصیتی کودکان به دست بیاورند.

روان‌شناسی کودک نوعی سرمایه‌گذاری توسط والدین است، زیرا آن‌ها به‌خوبی می‌دانند که کودکان امروز نقش‌ بسیار مهمی در جامعه فردا دارند. شما با استفاده از روان‌شناسی کودک می‌توانید به فرزندان خود تا دنیای زیباتری را هدیه دهید.

ابعاد مختلف در روان‌شناسی کودک

زمانی که والدین تمایل دارند تا به بررسی ذهن و رفتار کودکان بپردازند، روان‌شناسی کودک برای شناخت کودکان ابعاد مختلفی را در نظر گرفته‌ است. این ابعاد به منزله فاکتورهایی هستند که به ما نشان می‌دهند چگونه به شناخت رفتار کودکان نائل بیاییم.

الف: توسعة کودکان: در روان‌شناسی کودک برای توسعه کودک باید به سه بعد توجه کرد.

• توسعه فیزیکی: معمولاً به رشد فیزیکی کودکان مربوط می‌شود و والدین در این مرحله باید با کودکان خود همراه باشند تا مراحل رشد طی شود.
• رشد ذهنی و روانی: از مهم‌ترین وظایف والدین در شناخت ذهن و رفتار کودکان توجه به این بعد از توسعه کودکان است.
• توسعه اجتماعی: رفتار کودکان از بعد مسائلی چون دوست‌یابی، ارتباط با دیگران و همسالان مورد بررسی قرار می‌گیرد.

ب: تمایلات کودکان: در واقع همان  طی مراحل مهم زندگی کودکان است که در شناخت ذهن و رفتار کودکان مؤثر است.

ج: شناخت رفتار در روان‌شناسی کودک: در این زمینه به رفتار کودکان توجه نشان می‌دهند و به دنبال ریشه‌یابی رفتارهای آن‌ها هستند.

د: شناخت احساس کودکان در روان‌شناسی کودک: در این بعد به دنبال علل ایجاد احساسات در کودکان هستند.

ه: نقش جامعه‌شناسی در روان‌شناسی کودک: برای شناخت رفتار کودکان به فاکتورهای جامعه‌شناختی نیز باید توجه کنید که شامل موارد ذیل است:

• محیط اجتماعی که کودک در آن رشد می‌کند: مثل خانواده و مدرسه
• محیط فرهنگی: توجه به ارزش‌ها، رسوم و باورها که در رفتار کودکان تجلی پیدا می‌کند.
• زمینه‌های اجتماعی اقتصادیک یعنی توجه به محیط زندگی و شرایط اقتصادی و اجتماعی که در تعیین رفتار کودکان نقش دارد.

با عنایت به ابعاد مختلف روان‌شناسی کودک گام‌های اساسی در شناخت ذهن و رفتار کودکان برداشته می‌شود و می‌توانید به درک بهتر از روان‌شناسی کودکان برسید.

رموزی برای درک بهتر روان‌شناسی کودک

والدین وظیفه دارند آسایش فرزند خود را تأمین کرده و به احساسات او توجه نشان دهند. برای درک بهتر روان‌شناسی کودک می‌توان به دو نکته مهم اشاره کنیم:

• استفاده از روش مشاهده کردن:

مشاهده کردن یکی از ساده‌ترین و مهم‌ترین روش‌ها برای درک روان‌شناسی کودک است. برای مثال والدین برای شناخت ذهن و رفتار کودکان باید به علایق، عادات غذایی و بازی‌کردن کودکان خود توجه نشان بدهند. آنها با سؤالاتی چون کودک من انجام چه کاری را دوست دارد؟ کودک من در انجام کارهایی که دوست ندارد چه واکنشی نشان می‌دهد؟ آیا کودک من توانایی وفق دادن با شرایط را دارد؟ به درک رفتار کودکان دست پیدا کنند.

• تأثیر حرف‌زدن برای درک روان‌شناسی کودک:

متأسفانه امروزه پدران و مادران به علت مشغله‌های فراوان به کودکان خود توجه کمتری نشان می‌دهند. درحالی‌که یکی از مهم‌ترین کارهای والدین توجه به فرزندان است. برای این‌که بتوانید روان‌شناسی کودک را درک کنید باید با فرزندان خود وقت بیشتری را سپری کنید، با او گفتگو کنید، از علایقشان صحبت کنید و با او به تماشای برنامه تلویزیونی موردعلاقه‌شان بنشینید. در واقع صحبت‌کردن راهی است برای شناخت ذهن و رفتار کودکان شما.

 ابعاد مختلف روان‌شناسی شخصیت کودک

یکی از بزرگ‌ترین اهداف روان‌شناسی کودک پرورش و شناخت رفتار کودکان است تا از طریق آن یک شخصیت سالم پرورش پیدا کند. مهم‌ترین ابعاد شخصیتی کودک که به آن در روان‌شناسی کودک باید توجه نشان داده شود عبارت‌اند از:

• رشد جسمی: یکی از ابعاد مهم در شکل‌گیری شخصیت سالم در کودکان توجه به رشد جسمانی کودکان است. این بعد در روان‌شناسی کودک مهم است زیرا مشکلات جسمی پیش‌درآمد مشکلات روحی است.

• رشد شخصیتی: به بر برقراری ارتباط با دیگران و درک و فهم تمرکز دارد.

• رشد زبانی: کودکان در سنین ابتدایی از طریق زبان با اطرافیان خود ارتباط برقرار می‌کنند.

• رشد ذهنی: از جمله معیارهای اساسی رشد کودک است.

• رشد احساسی: در روان‌شناسی کودک توجه به احساسات کودکان با مبحث رشد احساسی پرداخته می‌شود.

کودکانی که شخصیت آنها در ابعاد مختلفی چون رشد جسمی، شخصیتی، زبانی، ذهنی و احساسی به‌خوبی ساخته شده باشد آنها دارای شخصیتی قوی از نظر رفتاری خواهند بود.

به‌طورکلی روان‌شناسی کودک با مباحث بررسی و شناخت ذهن و رفتار کودکان گره‌خورده و با شناسایی ابعاد روان‌شناسی کودک گامی مهم در پرورش شخصیت کودکان و انعکاس آن در آینده خواهد بود.

سؤالات متداول:

• مهم‌ترین ابعاد شخصیتی کودک را نام ببرید؟ رشد جسمی، ذهنی، احساسی، زبانی و شخصیتی
• برای درک بهتر روان‌شناسی کودکان چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟ مشاهده کردن رفتار کودک و صحبت‌کردن با کودک