از راه های تربیتی غیر مستقیم می توان به قصه کودکان اشاره کرد. قصهگویی قدمتی چندین هزارساله دارد بهطوری که درگذشتههای دور بزرگان در دورهمیها و شبنشینیها با تعریف قصه مهارتهای زندگی و آدابورسوم روستا یا شهر خود را به کودکان و بزرگسالان آموزش میدادند و از نسلی به نسل دیگر انتقال میدادند. امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی قصه مادر بزرگان تبدیل به کتاب قصه و کتابهای صوتی شده است.
کودکان به قصه و کتاب قصه علاقهمند هستند و دوست دارند والدین قبل از خواب و در زمانهای اوقات فراغت از شنیدن و خواندن قصه لذت ببرند و با شخصیتهای قصه آشنا شوند و گاهی بعد از اتمام قصه در نقش شخصیتهای قصه فرو میروند و میخواهند؛ مانند آن شخصیتها رفتار کنند و حرف بزند که خود این رفتار نشانه علاقه به قصه و کتابخوانی کودک است.
والدین میتوانند با تهیه کتاب قصه کودکانه که در رده سنی فرزند خود است باعث خوشحالی کودک شوند و کودک را به کتاب و قصه علاقهمند کنند. والدین با گفتن برخی از قصههای کودکانه میتوانند به او مهارتهایی مانند: اجتماعی شدن، مسئولیتپذیری، کمککردن، مستقل شدن و… را به طور غیرمستقیم آموزش دهد.
کتاب قصه کودکانه، کتابی است که با کمکگرفتن از تصاویری که بهصورت نقاشی شدهاند مطالبی را به کودک آموزش میدهند. ویژگیهای که میتواند یک قصه خوب داشته باشد این است که کنجکاوی کودک را تحریک کند و دارای تصاویر و نقاشیهای قشنگ و جذاب باشد و کتاب قصه باید دارای متن کم و تصاویر زیاد باشد به دلیل این که کودک توانای خواندن ندارد و با نگاهکردن به نقاشیها با قصه ارتباط برقرار میکند و موضوع قصه را میفهمد.
ویژگی قصه کودکان
کتاب قصه کودک باید دارای ویژگیهای خاصی باشد تا کودک را جذب کند و در کودک علاقه به مطالعه را ایجاد کند که به چند ویژگی اشاره میکنیم:
موضوع مناسب قصه کودک
یکی از مهمترین آیتمها در انتخاب قصه موضوع قصه است. انتخاب موضوع مناسب قصه برای کودک باعث انگیزه کودک میشود و تصاویر کتاب قصه باید محتوای موضوع قصه را نشان دهد.
داشتن تصاویر زیبا و جذاب برای کودکان
کتابهای مخصوص قصه کودکان باید دارای تصاویر جذاب و زیبا باشد؛ زیرا یک تصویر زیبا و قشنگ مفهوم و معنی زیادی را نسبت به کلمات به کودک منتقل میکند و برای خلاقیت و آموزش مهارت تصویر مهمترین مسئله است.
مناسب بودن تعداد صفحات
کتاب قصه کودک که دارای تصویر و هم متن هستند تعداد صفحه بین 25 الی 35 صفحه دارند و کتابهای مصور بیشتر از 15 صفحه نباید داشته باشند. کتابهای که دارای تعداد صفحات زیاد هستند باعث خستگی و دلزدگی کودکان از کتاب میشوند پس رعایت این موضوع در علاقه و ذوق کودک برای مطالعه بسیار مفید است.
تقسیمبندی مناسب کتاب
تقسیمبندی کتاب باید مناسب باشد و خط نوشته شده باید برای کودک قابلفهم باشد این موضوع به فهم و شناخت کودک از کلمات کمک میکند.
قصه پایان خوب و زیبا داشته باشد
پایان کتاب قصههای کودک باید پایانی خوب و خوشی داشته باشند و در آخر قصه همهای مشکلات بهخوبی حل شود اینگونه موضوع و خود قصه در ذهن کودک ماندگارتر میشود.
انتخاب یک کتاب قصه مناسب برای کودکان کار دشواری است نیاز بهدقت و توجه بالا دارد. هر کتاب قصهای نمیتوانید برای کودک تهیه کنید؛ زیرا قصه خود به تنهای میتواند تأثیری زیادی بر روح و روان کودک بگذارد. مهمترین موضوعی که در خواندن کتاب قصهها برای کودکان پراهمیت است این است که کودکان درسهای اخلاقی خود را از این قصهها آموزش میبینند.
تاثیر و فواید خواندن کتاب قصه
کودک در مدرسه عملکر بهتری خواهد داشت.
شناخت لغات و کلمات بیشتر.
مهارت نوشتن انشا را کسب میکند.
عملکرد مناسبی در بهکاربردن کلمات خواهد داشت.
مفهوم و منظور خود را در نوشتن بهتر بیان میکند.
باعث افزایش اعتمادبهنفس میشود.
باعث تقویت مهارت کلامی کودک
سن مناسب برای قصه گفتن به کودکان
بیشتر والدین درمورد سن مناسب برای قصه گفتن به کودکان سؤال دارند که باید بگوییم بسیاری از روانشناسان و محققان بر این باور هستند که قصهگویی و خواندن کتاب را میتوان از زمان نوزادی و حتی جنینی شروع کرد. البته درست است که نوزاد و جنین معنی و مفهوم قصه را نمیفهمد؛ ولی با شنید آهنگ صدای مادر آرامش میگیرد و بر اساس این موضوع کودک با مادر ارتباط مثبتی برقرار میکند. والدین میتوانند زمانی که کودکشان به سن 3 یا 4 سالگی رسیدن کتاب قصههای متنوعی را برای کودک تهیه کنند و برای کودک قصه بگویند.
سخن آخر
قصهگوی قدمی چندین هزارساله دارد و برای آموزش و تربیت غیرمستقیم بسیار روش پر اهمیتی است. کتاب قصه کودک باید دارای ویژگیهای باشد تا برای کودک جالب و آموزنده باشد. بسیاری از والدین بدون توجه به موضوع قصه و تصاویر کتاب و رده سنی کتاب قصه کتاب را تهیه میکنند که این کار درستی نیست در تهیه کتاب قصه باید به همهای آیتمهای کتاب توجه شود.
قصه تأثیر زیادی بر اعتمادبهنفس، تکلم، عملکرد کودک در مدرسه و… دارد. محققان بر این بارورند که باید کتابخواندن از سنین پایین شروع شود تا باعث ایجاد روابط مثبت بین کودک و والدین شود. هرقدر محتوا و موضوع قصه و نقاشی بهکاررفته در قصه زیباتر و با مفهومتر و تعداد صفات کتاب کمتر باشد کودک به قصه علاقهمندتر خواهد شد.