مراحل رشد نوزاد از بدو تولد آغاز می‌شود. رشد نوزادان بر اساس معیارهایی چون وزن، دور سر و قد سنجیده می‌شود. هم‌زمان با رشد کودک و طی‌کردن مراحل تکامل گاهی برخی از والدین نگران رشد طبیعی کودک خود هستند و به همین جهت برای مطمئن شدن از آزمایش‌های هورمون رشد استفاده میکنند.
مراحل رشد نوزاد و یا کودک متفاوت است. معمولاً نوزاد در دو سه هفته اول دچار کمبود وزن شده و این مسئله باعث نگرانی مادران می‌شود. مادران به‌شدت از کمبود وزن فرزند خود دچار اضطراب می‌شوند. درحالی‌که این علامت یک نوزاد سالم بوده و دلواپسی آنها بی‌مورد است. چنانچه پیش‌تر گفتیم تا یک ماهگی، کودکی که به دنیا می‌آید نوزاد محسوب می‌شود. آنها به‌سرعت رشد میکنند. تا یک ماهگی آنها کل زمان خود را در آغوش مادر سپری کرده و کاری جز خوابیدن و شیر خوردن ندارند.
رشد نوزاد یک‌ماهه با نوازش‌های مادرانه سپری می‌شود. این عمل مادر به رشد مغزی او کمک می‌کند. آنها اغلب گریه کرده و دلیل آن گرسنگی نوزاد یا کثیف کردن پوشک است. رشد نوزاد یک‌ماهه یک تحول شگفت‌انگیز برای والدین است. آنها هر روز شاهد عکس‌العمل فرزند خود هستند. آیا می‌دانید کودک یک‌ماهه با چه آهنگی حرکت می‌کند؟ آیا می‌دانید نوزاد در مراحل رشد چه توانایی‌هایی را به دست میاورد؟
توانایی‌های نوزاد درحال رشد
اغلب پدر و مادرهای امروزی اغلب به این فکر میکنند چگونه متوجه رشد نوزاد بشوند یا اینکه فرزندشان طبق برنامه رشد به‌درستی پیش می‌رود. باید به والدین عزیز خاطرنشان کنیم به‌جای تمرکز زیاد بر مراحل رشد کودک و نگران شدن از عدم تکامل او به این موضوع توجه کنند که کودکان با ملودی خودشان رشد و نمو میکنند.
برای مثال کودکی ممکن است خیلی زودتر وارد مراحل بعدی رشد شود یا یک کودک ممکن است دیرتر به این امر دست پیدا کند. نوزادان به‌مرور زمان و پیوسته رشد میکنند. زیرا نوزادان در وزن‌ها و اشکال گوناگون به دنیا می‌آیند. مراحل رشد نوزاد یک‌ماهه به این شکل است که آنها فقط به دنبال بلعیدن و مکیدن هستند. اگر چیزی در دستشان بگذارید سریع آن را از شما می‌گیرند.
نوزاد در یک ماهگی آرام‌آرام با چشمان خود بر اشیا تمرکز میکنند و این توانایی را دارند چیزهای در حال حرکت را دنبال کنند. یکی از قشنگ‌ترین مراحل رشد نوزاد این است که اکثر نوزادان صدای مادر خود را بسیار دوست دارند و با صدای مادرانشان آرام می‌شوند. آنها علاقه زیادی دارند تا به‌جای تماشای اشیا صورت انسان‌ها را بنگرند. پس در یک ماهگی با نوزاد خود صحبت کنید و در چشمان آنها خیره شوید. حضور والدین به آنها آرامش میدهد.
- از دیگر مراحل رشد نوزاد در یک ماهگی:
- اگر روی کمر بیفتند دست‌وپا می‌زنند.
- آنها منظم پلک می‌زنند.
- اگر بر روی شکم بخوابند سرشان را بالا نگه می‌دارند.
- سریع نفس می‌کشند.
در هر مرحله از رشد کودک عضلات گردن او قوی تر شده و می‌تواند سرش را به هر طرف بچرخاند. در زمان گرسنگی نوزاد یکی از عکس العمل هایی که او از خود نشان میدهد، گریه کرن است. یکی از جالب‌ترین مرحله رشد نوزاد این است که وقتی خوشحال هستند با تمام وجود می‌خندند. شما نیز با خنده پاسخ آنها را بدهید.
آنها از شنیدن صدای شما خیلی لذت می‌برند برایشان لالایی بخوانید زیرا تمام این کارها در رشد ذهنی آنها بسیار مهم است.
معیارهای سنجش رشد نوزاد
عوامل زیادی بر رشد نوزاد و کودک تأثیر دارد. از جمله صفات ارثی و ژنتیکی، تغذیه نوزاد، سن، عوامل فیزیکی، روان‌شناختی و اقتصادی به‌عنوان شاخص و معیار رشد کودکان به کار برده می‌شود. برای رشد نوزاد می‌توان از سه شاخص اندازه‌گیری وزن، قد و دور سر استفاده کرد.
- وزن: از معیارهای مهم رشد کودک محسوب می‌شود. وزن حدود 95 درصد حدود 2.5- 4.6 کیلوگرم است. پسران نسبت به دختران وزن بیشتری دارند.
وزن از شاخص‌های مهم رشد و تكامل است و ضمناً ساده‌ترین و درعین‌حال از بهترین شاخص‌های رشد به‌حساب می‌آید.
چنانچه پیش‌تر اشاره کردیم نوزادان در روزهای اول زندگی 10 درصد وزن خود را از دست می‌دهند اما مجدد آن را به دست می‌آورند.
- قد: یکی دیگر از معیارهای سنجش رشد کودک قد کودک است. قد نوزادان در هنگام تولد 45-55 سانتی‌متر است. قد کودکان تا یک‌سالگی یک و نیم برابر می‌شود.
- دور سر: در زمان تولد دور سر نوزاد بین 32-37 است و به علت رشد سریع مغز در سال‌های اول دور سر رشد بیشتری دارد.
در مراحل رشد کودک گاهی امکان دارد والدین احساس میکنند که کودکشان رشد نمی‌کند. به همین دلیل برای اطمینان از وضعیت رشد کودک آزمایش‌های هورمون رشد به کار می‌برند.
انواع تست هورمون رشد در کودکان
تست هورمون رشد یکی از بااهمیت‌ترین آزمایش‌ها برای جستجو علت رشد کم در افراد است. تست هورمون رشد در نوزادان، کودکان و حتی افراد بزرگسال به کار برده می‌شود. هورمون رشد یکی از انواع هورمونی است که در غده هیپوفیز مغز تولید می‌شود. هورمون رشد به‌عنوان هورمون رشد انسانی شناخته می‌شود. هورمون رشد نقش بزرگی در رشد انسان به‌ویژه کودکان و نوجوانان دارد.
درصورتی‌که مقدار هورمون رشد بالاتر یا پایین‌تر از حد استاندارد باشد، مشکلاتی در سلامتی کودکان ایجاد می‌شود. از مهم‌ترین آزمایش‌های هورمون رشد در کودکان و بزرگسالان می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- آزمایش هورمون رشد از طریق خون
- آزمایش فاکتور رشد -1 شبه انسولین (IGF-1)
- آزمایش سرکوب هورمون رشد
- تست تحریک هورمون رشد
آزمایش هورمون رشد کودک درصورتی که پزشک با علایم کمبود رشد مواجه شد درخواست داده می‌شود. این علایم عبارت‌اند از؛
- تاخیر در رشد استخوان
- بلوغ زودهنگام
- قد کمتر از حداستاندارد
هرچند که کوتاه قدی کودکان به عامل ژنتیک نیز مربوط است. همچنین بعضی کودکان تا رسیدن به بلوغ بسیار آهسته رشد میکنند و در دوران بلوغ به طور ناگهانی قد آنها به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. کودکانی که از سنین پایین شروع به ورزش هایی مانند ژیمناستیک میکنند از رشد جسمی و ذهنی بهتری نیز برخوردارند.
کودک از بدو تولد تا یک ماهگی نوزاد محسوب می‌شود و والدین به‌راحتی می‌توانند با سنجش معیارهایی مثل قد، وزن و دور سر کودک از رشد نوزاد مطمئن شوند. اما گاهی والدین ترجیح می‌دهند با استفاده از آزمایش هورمون رشد از میزان رشد کودک خود اطلاع داشته باشند. آزمایش هورمون رشد یک مزیت عمده دارد و آن این است که از طریق این آزمایش می‌توان بعضی از اختلالاتی مثل غول‌پیکری که به رشد بیش از حد کودک اشاره دارد، پی برد.
