در برخی از کودکان عضوهای پایینی بدن به صورت صاف رشد نمی کند و ممکن است آنها با اختلالاتی مثل انحراف زانو مواجه شوند. معمولا برای درمان ناهنجاری های زانو در کودکان از روش های مختلفی استفاده می شود. یکی از این شیوه های درمانی استفاده از حرکات اصلاحی است.
حرکات اصلاحی برای درمان انحراف زانو شامل بریس یا فیزیوتراپی است. اما اگر تداوی با این روش ها پاسخگو نبود، جراحی آخرین راهکار برای درمان است که با تشخیص متخصصین ارتوپدی صورت میگیرد. شاید بسیاری از والدین با انواع انحراف زانو آشنایی ندارند، بنابراین با دیدن کجی در پا و زانوی کودکان هراسان شده و نگران می شوند. اما والدین نباید به خود استرس داده و کجی در زانو را یک اختلال مادام العمر بدانند.
بد شکلی پا یک پروسه طبیعی قلمداد نمی شود. برخی از این اختلالات به مرور زمان و بدون نیاز به معالجه خاص بهبود پیدا کرده، ولی برخی از این بد شکلی ها به خودی خود از بین نرفته و نیاز به درمان دارند. خوشبختانه خبر خوش برای والدین این است که راهکارهای درمانی برای انحراف زانو و بد شکلی پا وجود دارد و کودکان به موقع معالجه می شوند. استفاده از حرکات اصلاحی به ویژه در سنین پایین تر یکی از بهترین راه های درمان کجی زانو است.
انواع انحراف زانو در کودکان
معمولا در خصوص انحراف زانو در کودکان متخصصین چندین نوع کجی در زانوی کودکان تشخیص می دهند از جمله:
- انحراف پرانتزی زانو (واروس)
- انحراف ضربدری زانو (والگوس)
- چرخش پا به سمت داخل
- چرخش پا به سمت بیرون
وقتی که کودکان آغاز به راه رفتن می کنند تا حدودی در پاهای آنان حالت پرانتزی زانو وجود دارد که تا 18 ماهگی این روند حالت صعودی داشته و سپس کم کم سیر نزولی پیدا می کند. در این شرایط کجی زانو به حالت طبیعی خود نزدیک می شود.
این در شرایطی است که زانوها به شکل ضربدری یا X درمیآیند و تا سن شش سالگی به مقدار طبیعی خود می رسد. از جمله دلایل شکل گیری انحراف زانو در کودکان عامل ژنتیک، نرمی مفاصل، مشکلات رشدی در کودکان، نحوه نشستن، کمبود ویتامین D، آسیب به استخوان ران و پشت ساق پا است.
تشخیص و درمان انحراف زانوی پارانتزی کودکان
یکی از بهترین راهکارهایی که والدین می توانند اختلالات انحراف زانو در کودکان خود را تشخیص دهند، آشنایی با انواع انحراف، تعریف و راه حل های درمانی و اصلاحی است. در اینجا هر کدام از کجی های زانو معرفی شده و به طور مختصر و مفید اطلاعات جامع در اختیار والدین قرار داده می شود.
زمانی که کودک شما در حالت ایستاده قرار گرفته و مشاهده میکنید که انگشتان او به سمت جلو خم شده ولی زانوها از یکدیگر فاصله داشته و پیوستگی ندارند، زانوی پرانتزی است.
انحراف زانوی پرانتزی اغلب در کودک قبل دو سالگی دیده می شود و نباید شما نگران این مسئله باشید. در اکثر مواقع پای واروس تا سه سالگی نیاز خاصی به درمان ندارد.
تا سن هشت سالگی معمولا پای کودکان همانند پای بزرگسالان می شود. در صورتی که پای آنها به حالت طبیعی بازنگشت باید به ارتوپد مراجعه کرده و پزشک میزان انحراف زانوی پرانتزی را معین کند. معمولا پزشکان از عکس برداری اشعه ایکس و اندازه گیری فاصله بین مچ پا و زانوهای کودک در حالت ایستاده استفاده کرده و شدت اختلال را مشخص می کنند.
در صورتی که در کودک انحراف زانو وجود دارد و غیر قرینه همراه با درد باشد، لازم است با پزشک مشورت شود. بعد از تشخیص میزان کجی زانو در کودکان، انجام حرکات اصلاحی و سایر درمان ها لازم و ضروری است. از بهترین راه های درمان انحراف در زانوی پرانتزی به موارد ذیل می توان اشاره کرد:
- انجام حرکات اصلاحی
- ورزش یوگا
- حرکات اسکات
- حرکت کششی و تقویتی
- کشش آهسته مچ پا
- کشش عضلات ساق پا
- ماساژ
ماساژ یک مداوای کاملا طبیعی برای اصلاح انحراف زانو و پای پرانتزی است. برای انجام ماساژ از روغن نارگیل استفاده کنید و بهتر است عمل ماساژ با ضربات به سمت پایین انجام شود. راهکار این است که ماساژ را به افراد حرفه ای واگذار کنید.
کایروپراکتیک
از راهکارهای درمانی برای انحراف زانوی پرانتزی روش کایروپراکتیک است. این راهکار یک نوع حرکت اصلاحی بوده که با اصلاح، مطابقت و هماهنگی در ستون فقرات در درمان انحراف زانوی کودکان همراه است. در واقع این شیوه اصلاح شیوه زندگی، ورزش کردن و استفاده از رژیم غذایی مناسب را آموزش می دهد.
استفاده از کفش یا بریس مخصوص با تجویز پزشک
بریس (Brace) یا ارتوز به وسایلی گفته می شود که در اطراف اعضای بدن گذاشته و به عنوان پوشش عمل می کند. هدف از استفاده بریس کنترل کردن بخش هایی از بدن مثل انحراف زانو، ران یا ساق پا است تا از انحرافات و آسیب های بیشتر جلوگیری کند.
کفش های مخصوص و بریس تا زمانی که انحراف زانوی پرانتزی در کودک را بر طرف شود باید مورد استفاده قرار بگیرد. به زبان ساده تا زمانی که پای کودک صاف نشده باید از این آلت ها استفاده کرد. البته شایان ذکر است اگر کجی زانوی پرانتزی در کودک تا سن هشت سالگی بهبود پیدا نکرد باید از این شیوه استفاده کنید.
فیزیوتراپی
در صورتی که انحراف زانوی پرانتزی باعث درد در کودک می شود، فیزوتراپی یکی از راهکارهای درمانی مناسب است. فیزیوتراپ ها با انجام یک سری حرکات اصلاحی در تسکین درد به کودکان کمک می کنند.
جراحی
هر چند جراحی آخرین راهکار درمانی است و معمولا برای درمان پای پرانتزی کودکان از آن استفاده نمی شود، اما اگر هیچ کدام از روش های درمانی بالا پاسخگو نباشد، باید جراحی انجام شود.
انحراف زانوی ضربدری
انحراف زانو در حالت ضربدری یکی از مشکلاتی است که کودکان به آن دچار هستند. درمان این نوع کجی نیز لازم و ضروری است زیرا با تکامل رشد کودک در بزرگسالی این اختلال در آنها ماندگار میشود که امکان درمان پنجاه، پنجاه است.
طبق معمول اولین راهکار پیشنهادی برای درمان روشهای غیر جراحی است. البته تشخیص بهموقع در دوران کودکی این عارضه به راحتی مداوا میشود. استفاده از طب فیزیکی، تمرینات اصلاحی و حرکتی مناسب، کفی طبی مناسب برای التیام درد در مشکلات انحراف زانوی ضربدری است.
کودکان عموماً با یک سیستم ناتوانی عضلانی به دنیا میآیند و زمانی که بر روی پاهای خود میایستند شکل منحنی مانند به وجود میآید. اغلب این حالت منحنی باقیمانده بهطوریکه مچ پاها بههمچسبیده و زانوها جدا هستند. این عارضه طبیعی و جای نگرانی نیست و معمولاً تا دوسالگی ادامه دارد. بعد از هشتسالگی گاهی این عارضه مشکلساز است.
کودکان به طور معمول بعد از سن 4 سالگی کمکم شروع به صاف ایستادن میکنند. البته والدین باید بدانند برخی از بچهها کمی دیرتر شروع به صاف ایستادن میکنند. پس بهتر است نگران نباشند. از مهمترین عوامل انحراف زانوی ضربدری نرمی استخوان، عفونت، آسیبهای استخوانی، ژنتیک است. برای تشخیص ژنووالگوم میتوانید به عوامل زیر دقت داشته باشید.
برخی از شایعترین علامتهای بدشکلی پا بهصورت ضرب دری عبارتاند از:
- راهرفتن بهصورت غیرمعمول
- برخورد زانوها به یکدیگر
- فاصله مچ پا بیشتر از هشت سانتیمتر باشد
- چرخش زانو به سمت داخل
- زاویه نامناسب بین زانوها
- حالت ضربدری بیشتر از 15 درجه
- لنگانلنگان راهرفتن
- درد در زانوها
از مناسبترین روشهای معالجه برای انحراف زانو حالت ژنووالگوم جراحی، حرکات اصلاحی، حرکات ورزشی، فیزیوتراپی، لیزردرمانی و بریس است.
سخن پایانی
درمان انحراف و ناهنجاری های زانو در کودکان به وسیله روش های درمانی مختلفی چون حرکات اصلاحی مانند یوگا و حرکت های کششی، فیزوتراپی، استفاده از بریس و کفش های مخصوص انحراف زانو و در نهایت با جراحی انجام می شود.
والدین برای انتخاب بهترین راهکار درمانی باید با نوع انحراف زانو در کودک خود آشنا بوده تا بتوانند بدون نگرانی و دغدغه به اصلاح انحراف زانوی فرزند خود اقدام کنند. از مهم ترین کجی زانو در کودکان حالت پرانتزی و ضربدری است. توجه داشته باشید که اقدام به موقع برای درمان کجی زانو اهمیت ویژه دارد. زیر اگر این مشکل به موقع درمان نشود باعث زانو درد در کودکان خواهد شد.