کودکان در طول رشد ممکن است با مشکلات و بیماری‌های مختلف روبه‌رو شوند. یکی از این موارد مربوط به مشاهده خون در ادرار کودکان است. این مورد که با نام هماچوری (hematuria) نیز شناخته می‌شود، تشخیص و درمان آن در کودکان ممکن است کمی دشوار باشد. اما معمولاً باعث ایجاد مشکلات جدی نمی‌شود. دیدن این مورد می‌تواند برای والدین بسیار نگران کننده و استرس زا باشد. برای پی بردن به دلایل آن باید تمامی عوامل مورد بررسی قرار گیرند که توسط آزمایشات مختلف قابل تشخیص است.
هماچوری در دو نوع ماکروسکوپی و میکروسکوپی وجود دارد که در مورد اولی به راحتی قابل دیدن و تشخیص است. ولی در دومی چون مقدار خون موجود در ادرار بسیار کم است با چشم قابل تشخیص نیست و نیاز به انجام آزمایش ادرار است. در ادامه به بررسی کامل این مشکل و راه درمان آن می‌پردازیم.
خون در ادرار کودکان یا هماچوری
در علم پزشکی هما به معنای خون است و در کل هماچوری (hematuria) به معنی خون در ادرار است. دلیل قرمزی خون به خاطر وجود گلبول‌های قرمز است که حامل اکسیژن مورد نیاز بدن هستند. به‌طور معمول خون در ادرار وجود ندارد و اگر با چنین مواردی مواجه شدید، باید دلیل آن با آزمایشات مربوطه بررسی شود. یکی از دلایلی که ممکن است شما خون در ادرار کودکان مشاهده کنید، مربوط به ورود گلبول‌های قرمز از قسمت کلیه به درون ادرار است. اما ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد. ادرار خونی در کودکان معمولا هیچ گونه علائمی ندارد.
رنگ ادرار بستگی به میزان کم و زیاد بودن مقدار خون متفاوت است. اگر مقدار زیادی خون در ادرار وجود داشته باشد، رنگ ادرار می‌تواند قرمز تیره یا قهوه‌ای باشد. در برخی مواقع این وضعیت خطرناک نیست. در مواردی می‌تواند بیانگر وجود مشکلات کلیوی باشد که در این صورت نیاز به درمان دارد.
دلایل وجود خون در ادرار کودکان
مشاهده خون در ادرار کودکان و نوزادان برای والدین موضوع نگران کننده‌ای است که می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. این دلایل همیشه خطرناک نیستند. در قسمت زیر به معرفی شایع‌ترین دلایل ادرار خونی می‌پردازیم.
- مشکلات کلیوی مانند وجود کیست و سنگ کلیه یا عفونت می‌تواند باعث هماچوری شود. با انجام سونوگرافی کلیه، دلیل آن به‌درستی تشخیص داده می‌شود.
- بیماری‌های ارثی مانند سندروم آلپورت و بیماری پلی کیستیک
- وجود مقدار زیادی مواد معدنی از جمله کلسیم در ادرار
- مصرف برخی داروها به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک
- فعالیت‌های شدید بدنی
- مشکلات مربوط به دستگاه ادراری
- در برخی موارد سرطان مثانه و کلیه نیز می‌تواند دلیل هماچوری باشد که در این صورت با علائم بسیاری همراه خواهد بود.
وجود خون در ادرار کودکان ممکن است بدون درد و علائم باشد. گاهی نیز ممکن است با درد کلیه و سوزش در هنگام ادرار همراه باشد. کودکانی که دلیل خون ادراری آن‌ها به خاطر سطح زیاد کلسیم در بدنشان است، معمولاً در خانواده آن‌ها سابقه وجود سنگ کلیه مشاهده می‌شود. گاهی ممکن است چیزی شبیه خون در ادرار کودکان مشاهده شود که ممکن است خطرناک نباشند. مواردی مانند رنگ خوراکی، برخی غذاها و… می‌توانند باعث قرمزی رنگ ادرار شوند.
علائم خون در ادرار کودکان
گاهی وجود اوقات خون در ادرار به‌قدری کم و ناچیز است که باعث تغییر رنگ ادرار نمی‌شود. در این صورت نمی‌توان آن را با چشم تشخیص داد. برای تشخیص آن باید از ادرار کودک نمونه برداری شده و زیر میکروسکوپ بررسی شود که به آن هماچوری میکروسکوپی می‌گویند. ولی اگر مقدار خون در ادرار کودکان زیاد باشد و باعث تغییر رنگ ادرار شود، با چشم به‌راحتی قابل تشخیص است. خون ادراری همیشه با علائم همراه نیست ولی در برخی موارد ممکن است با علائم زیر همراه باشد که عبارتند از:
- احساس درد و سوزش شدید به هنگام دفع ادرار که ممکن است باعث گریه و زاری کودکان شود. به‌خاطر فرار از این درد، معمولا کودکان از مراجعه به سرویس بهداشتی خودداری می‌کنند
- تکرر ادرار و مراجعه بیش از حد به سرویس بهداشتی برای دفع ادرار
- در بعضی موارد باعث احساس درد در قسمت کمر نیز می‌شود
مشاهده این علائم ممکن است به دلیل وجود مشکلات و بیماری‌های دیگر نیز باشد. در صورت مشاهده چنین مواردی در کودک خود بهتر است برای اطمینان خاطر به پزشک مراجعه شود تا دلایل آن مورد بررسی قرار گیرد.
نحوه تشخیص و درمان خون در ادرار کودکان
برای تشخیص خون در ادرار کودکان، نیاز به انجام یک سری معاینه‌ها و آزمایشات از طرف پزشکان است. آزمایش خون، سونوگرافی کلیه، کشت ادرار، سی‌تی اسکن و … از جمله این موارد هستند. همچنین پزشک سابقه خانوادگی در این زمینه را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد. اگر فقط یک بار خون در ادرار کودکتان مشاهده کنید، جای نگرانی نیست و نیازی به درمان ندارد. اما اگر این شرایط ادامه دار بود، بهتر است به همراه کودک خود به متخصص کلیه کودکان مراجعه کنید.
اگر ادرار خونی کودک به دلیل عفونت دستگاه ادراری باشد، معمولاً پزشکان با تجویز آنتی بیوتیک‌ها به درمان آن می‌پردازند. گاهی نیز می‌تواند به دلیل وجود مقادیر زیادی کلسیم در بدن کودک باشد. در این صورت توصیه می‌شود والدین رژیم غذایی کودک را تغییر داده و مقدار زیادی آب به او بدهند. اما اگر این عارضه به دلیل وجود سنگ کلیه باشد بستگی به اندازه آن ممکن است، جهت برداشته شدن سنگ کلیه، کودک تحت عمل جراحی قرار گیرد.
سخن پایانی
همان‌طور که گفتیم یکی از مواردی که والدین با دیدن آن وحشت زده می‌شوند مشاهده خون در ادرار کودکان است. والدین باید بدانند که وجود خون در ادرار همیشه هولناک نیست. معمولاً یکی از دلایل آن ورود گلبول‌های قرمز از کلیه به درون ادرار است. اما دلایل دیگری نیز ممکن است داشته باشد که خطرناک نباشند. این مشکل گاهی هیچ گونه علائمی ندارد. ولی در بعضی موارد نیز با علائمی نظیر درد و سوزش در ناحیه شکم و مجاری ادراری، تکرر ادرار و… همراه است.
برای تشخیص خطرناک بودن و یا نبودن ادرار خونی باید به پزشک مراجعه شود و خودسرانه به درمان آن اقدام نشود. با توجه به نتایج به دست آمده از آزمایشات، پزشک ممکن است اقدام به تجویز آنتی بیوتیک نماید. یا به والدین توصیه کند تغییراتی در رژیم غذایی فرزندشان به‌وجود آورند. گاهی نیز ممکن است برای رهایی از این مشکل، کودک تحت جراحی قرار گیرد.
